| Descripción |
Este gravado representa unha paisaxe arquitectónica en ruínas, cun obelisco en primeiro termo que divide a escena en dúas metades. Encima da base sobre a que se asenta o obelisco -acanalado, apoiado en catro bólas e con varias fendas- aparece unha figura de home con coiraza e sen cabeza, e o monumento está rematado por un niño cun pelicano ferindo o seu peito para alimentar tres crías. Á dereita hai varias placas arquitectónicas, columnas, bases, etc., esparexidas polo chan e dúas construcións: unha fonte monumental cunha cabeza de león decorando o picho e dúas columnas corintias detrás; e a continuación un edificio circular de dúas plantas rematado por unha cúpula e unha lanterna con cupulín, arredor da cúpula unha balaustrada con esculturas de figuras humanas pareadas. Ademais no primeiro termo un home mira á paisaxe apoiado no fuste dunha columna e outro inclínase sobre a pía da fonte.
Á esquerda temos un gran pedestal sobre o que están dous homes, un sentado e outro sostendo unha roldana, mentres ao pé do pedestal un terceiro home levanta unha escaleira. A continuación, outro obelisco en cuxa base hai esculpida unha venera e detrás un enorme arco sobre columnas corintias tras do que aparece un pórtico circular columnado rematado por esculturas de figuras humanas cun obelisco no medio sostido tamén por ao menos dúas figuras humanas, quizais espidas.
O centro da escena -xusto detrás do obelisco principal- está determinado polo meandro dun río cunha cidade marcada por unha porta e un castelo, por un lado, e unha ponte de dous vanos que cruza o río, polo outro; construcións dun estilo acentuadamente diferente ao das do lado do río en primeiro termo nunha clara contraposición entre arquitecturas clasicistas e de evocación medieval. De fondo albíscanse outeiros con edificios na cima, algúns con aspecto de igrexa, e no punto do río máis próximo ao obelisco central conversan dous homes, un en pé na beira e outro nunha pequena embarcación.
Aínda que son as construcións arquitectónicas as que determinan e dominan a escena, encontramos no gravado nove figuras humanas, todas homes, en diferentes actitudes e labores. Os máis significativos para nós son os dous que están diante do obelisco central, xa que van vestidos con indumentaria de peregrino -sombreiros con cunchas de vieira, capas largas, esclavina con cunchas, bordóns...-. Un está recostado no chan e apóiase nunha pedra; o outro, de pé e de costas, sinala co dedo o pelicano da parte superior do obelisco.
A composición busca a harmonía, con estruturas de case idéntica proporción visual a ambos os dous extremos do debuxo e unha composición sinxela pero lograda.
|
| Clasificación Razonada |
Esta obra, que polo nome do autor e o adhesivo do reverso probablemente proceda de Baviera, lembra indiscutiblemente ao facer de Piranesi, quen dedicou innumerables gravados ás arquitecturas ruinosas de Italia, sobre todo Roma. Este, seguramente posterior, non acada a calidade do mestre, mais confirma a influencia que Piranesi tivo sobre outros gravadores alemáns, suízos e austríacos, xa que as súas estampas foron impresas ata finais do século XIX. Aínda que con menos protagonismo da arquitectura, tamén pode relacionarse con certo tipo de paisaxe con figuras e construcións entre a natureza bastante frecuente na produción de gravadores flamencos coma os Sadeler.
Dada a indumentaria de peregrinos dos dous homes no centro do primeiro termo, a vinculación coa peregrinación parece clara, polas cunchas de vieira é probable que coa compostelá; mentres que o pelicano, no cumio do obelisco, é un símbolo eucarístico e de redención. Esta asociación, estendida dende antigo pola crenza de que alimenta ás crías feríndose no peito para darlles o seu propio sangue como Cristo expiou co seu os pecados da humanidade, resulta moi axeitada nunha obra relacionada coa peregrinación: a acción de viaxar a un lugar sagrado por devoción e, na tradición cristiá, xeralmente para redimir os pecados. Non en van antigas medallas ou insignias de peregrinación mostran un pelicano alimentando ás crías.
Do resto dos elementos do gravado descoñecemos unha codificación iconográfica precisa, se ben cremos que os elementos arquitectónicos e construcións antigas ou de reminiscencias clásicas da beira do río en primeiro termo -ruinosos, con vexetación e rodeados por rochas que parecen illar este espazo do que enxergamos alén do río- poderían representar o paganismo, o mundo do pecado, que os peregrinos van deixar atrás. Neste senso as figuras espidas que sosteñen o obelisco máis afastado poderían ser Adán e Eva, responsables do pecado orixinal. Trataríase, polo tanto, dunha sorte de paraíso perdido que os homes da esquerda tentan reconstruír sen éxito. Só a esforzada viaxe cara ao outro lado do río, á beira cristiá, con arquitecturas de estilos "cristiáns" e en bo estado, permite salvarse. O gravado presenta, en definitiva, un carácter moralizante.
Aínda que a idea do sacrificado camiño cara á redención trala caída da humanidade é moi antiga, este relato gozou de certo éxito entre as últimas décadas do século XVII e principios do XVIII. Neste período publicáronse obras coma Paradise Lost (1667), de John Milton, ou The Pilgrim´s Progress (1678), de John Bunyan, ambas traducidas ao alemán a comezos do século XVIII. De feito, a primeira tivo grande influencia en toda Europa e, nomeadamente, nos países de lingua alemá. Tamén o contraste entre arquitecturas clásicas -italianizantes- e medievais, símbolos respectivamente do sur e do norte de Europa, do paganismo e do cristianismo, é moi propio da cultura centroeuropea do momento, como se fai patente na obra de autores coma Johann J. Winckelmann e despois Johann W. von Goethe, que cargaron de connotacións morais e ambivalentes a contraposición entre clásico e medieval ou gótico.
|
